WUR doet onderzoek naar de betrokkenheid van de omgeving bij Energietuinen
NieuwsWUR doet onderzoek naar de betrokkenheid van de omgeving bij Energietuinen
4 september 2024
WUR doet onderzoek naar de betrokkenheid van de omgeving bij Energietuinen
Buurtbewoners worden betrokken bij het ontwerp van Energietuin Assen-Zuid tijdens een Solar Picknick
Wageningen University & Research publiceerde onlangs het eerste onderzoek in Nederland naar voordelen en beperkingen van participatieprocessen bij zonneparken. Landschapsarchitect en promovendus Merel Enserink putte hiervoor uit de ervaringen die ze opdeed bij Energietuinen. In de paper, die verscheen in het internationaal gerenommeerde peer-reviewed journal Energy Research Social Science, doet ze samen met Rudi van Etteger en Sven Stremke van de WUR ook een aantal aanbevelingen voor (lokaal) beleid.
Hoewel lokale participatie bij duurzame energieprojecten in Nederland een vereiste is, gebeurt dit nu nog vooral vanwege een economische of technisch reden. Oog voor maatschappelijke belangen van de lokale omgeving ontbreekt nog vaak. Terwijl uit het onderzoek bij de Energietuinen pilots blijkt dat deze belangen juist bijdragen aan zonnevelden die van toegevoegde waarde zijn voor de omgeving. Het kan bijvoorbeeld zorgen voor een positieve impuls voor de biodiversiteit.
Aanbevelingen
De onderzoekers van de WUR concluderen dat het Nederlands beleid op participatie en maatschappelijke waarden bij zon-op-land projecten nog te wensen overlaat. Er zijn geen regels of ze zijn onduidelijk geformuleerd. Merel Enserink: “Wij raden aan het beleid te verbeteren of direct de subsidievereisten te wijzigen, zodat er een beter evenwicht ontstaat tussen de belanghebbenden en hun mogelijkheden om deel te nemen aan de besluitvorming. Niet alleen het proces wordt hierdoor sociaal-rechtvaardiger, ook de locaties zelf worden dan aantrekkelijker en groener ingericht.”
Landschapsarchitect Merel Enserink tijdens een bewonersavond van de Energietuinen pilot in Mastwijk
Sleutel
In de ontwerptrajecten van de drie Energietuinen pilots waar de WUR bij betrokken was, constateert de onderzoeker dat lokale bewoners een sterke positie hebben. Toch ontstaat er in het uiteindelijk ontwerp een disbalans tussen de voorgestelde maatregelen aangedragen door verschillende belanghebbenden. Algemeen is er in het proces aandacht voor maatschappelijke waarden, die verder gaan dan de zorgen van lokale omwonenden voor overlast. Maar ze ziet ook dat deze maatregelen in de plannen vaker gewijzigd of verwijderd worden gedurende het proces. Dit is voornamelijk te wijten aan economische argumenten en een conventionele benadering van zonnevelden als monofunctioneel landgebruik. Het participatief ontwerpen ziet de onderzoeker als een mogelijke sleutel tot een sociaal-rechtvaardige en natuurinclusieve energietransitie.
Procesparticipatie: een voordeel of een beperking?
Een paar highlights uit de paper ‘The life and death of good intentions? Unravelling participatory design processes of three Dutch solar power plants’ door Enserink, M., Van Etteger, R., Stremke, S. (2024):
Een eerste studie naar de voordelen en beperkingen van participatieve ontwerpprocessen in de Nederlandse zon-op-land ontwikkeling.
Nederlands beleid op participatie en maatschappelijke waarden in zon-op-land ontwikkeling zijn afwezig of onduidelijk geformuleerd.
Participatief ontwerp komt ten goede aan lokale bewoners en experts en draagt bij aan procedurele rechtvaardigheid.
Individuele prioriteiten op projectniveau sluiten niet aan bij bredere maatschappelijke waarden.
