Kijkrichting | Het ecologische perspectief

De ecologische waarde

Alex Schotman, onderzoeker aan Wageningen Environmental Research en coördinator biodiversiteit van het Nationaal Consortium Zon in Landschap, doet al jaren onderzoek naar de ecologische meerwaarde van zonneweides.

Schotman geldt als een warm pleitbezorger van zonnepanelen op daken en boven parkeerplaatsen, maar ziet ook dat, al op korte termijn, zonneweides op landbouwgrond nodig zijn om de urgente klimaatproblemen te kunnen aanpakken. Schotman stelt echter wel drie voorwaarden aan zonneweides:

1. ze moeten de biodiversiteit bevorderen,
2. ze moeten multifunctioneel zijn en
3. ze moeten, waar dat kan, worden gecombineerd met landbouw.

Biodiversiteit in zonneweides is geen natuur

Schotman ziet grote kansen voor biodiversiteit in energielandschappen. In het algemeen zorgt een zonneweide voor meer biodiversiteit dan een intensief bewerkte maisakker of een grasweide. Bij het ontwerp van een zonneweide moet er dan wel rekening mee worden gehouden dat er voldoende zonlicht onder de panelen komt en dat het regenwater op de bodem terecht kan komen. De ecologische waarde Maar, waarschuwt Schotman, biodiversiteit in zonneweides is geen natuur zoals we die in natuurgebieden aantreffen. Zonneweides bieden meer ‘beleefbare natuur’, met vogels, bijen en vlinders.
Zonneweides zijn ook prima geschikt als verbindingszones tussen natuurgebieden, of als buffer voor natuurgebieden tegen verdroging (door vernatting) of vermesting (geen gebruik meer van meststoffen en pesticiden).

Daarnaast bieden biodiversiteit in zonneweides ‘ecosysteemdiensten’ voor de landbouw en klimaatbeheersing. Biodiversiteit kan een functie hebben voor aanliggende landbouwarealen, bijvoorbeeld als leefgebied voor bestuivende en plaagbestrijdende insecten. Het versterken van de bodembiodiversiteit is bovendien belangrijk voor CO2 opslag, voor de bodemvruchtbaarheid en voor het waterbergend vermogen.

Om te kunnen bepalen of er voldoende biodiversiteit is in zonneweides werkt Schotman aan een meetlat voor biodiversiteit. Hij doet dat samen met andere partijen in het project Ecocertified.

Zonneparken integraal ontwerpen

Dat er ondanks de ecologische voordelen van zonneweides op voormalige landbouwgrond weerstand tegen bestaat, is volgens Schotman een gevolg van het feit dat veel mensen zonneweides zien als “vreemde elementen die toegevoegd worden aan het landschap”. De onderzoeker pleit dan ook voor een integrale ontwerpbenadering waarbij meerdere functies, zoals biodiversiteit, recreatie en landbouw, worden gecombineerd. Daarbij gaat het volgens Schotman niet om het “inpassen” van een zonneweide in het landschap, maar juist om een nieuw landschappelijk ontwerp. Met oog voor ruimtelijke kwaliteit.

Terug naar het verslag van de Masterclass